Estamos a vivir tempos moi inesperados, ninguén nunca vivira isto, e ogallá ninguén teña que volvelo a vivir, todo mudou nuns intres, calaron as nosas presas, adiáronse as nosas necesidades inaprazábeis e o futuro que albiscabamos desapareceu da nosa vista de súpeto; a nosa seguranza e afouteza ficaron convertidas en pequenez e indecisión. Collemos medo á vida tal e como a entendiamos; e fixemos o que tantas veces fan as xentes en tempos de dificultade, abandonar o coidado do que pensamos que está firme na nosa vida, confiando en que vai agardar por nós; e abandonar tamén o que sentimos como accesorio, como prescindíbel, porque cremos que a supervivencia xustifica calquera renuncia.
Por unha razón ou pola outra, o certo é que no altar da urxencia adoitamos deixar partes non recuperábeis da nosa existencia, e o primeiro que deixamos sempre é o aprezo, polas persoas, polos lugares, pola cultura, polo que somos ao estarmos espidos na terra, porque o aprezo non vale cartos, non cotiza, tamén sentimos que non periga. Na necesidade de continuar, minimizamos a importancia do que realmente nos sostén, do que nos define. E non vemos con claridade que o que permaneza non seremos nós, e non valerá a pena.
Nestes días da primavera de 2020 todas vimos como o noso mundo viña a morrer á nosa porta, como se derrubaron os muros do cotián, como fenderon as seguridades materiais, como fomos, aos poucos, converténdonos en números de estatística, datos de contaxio ou de mortos, ou, con sorte, datos do outro lado, dos curados ou dos sans. Fomos, sen pensalo, porcentaxes, valores, exércitos sen rostro, cifras nun escandallo. E o resto, o noso mundo real, semellaba agardar estático a que volveramos. Pero iso nunca ocorre.
Fixemos máis cousas, deixamos que a nosa cultura, o noso xeito de ver o mundo e entendelo, ficara detrás doutras que dicían o que había que facer. E xa que entregabamos as decisións da enfermidade e a morte, entregamos a un tempo as que corresponden á vida, que tamén semellaba ter necesidade da mesma urxencia e excepcionalidade.
Neste tempo deixamos publicamente de sermos galegos. Quizais porque pensamos que non tiña importancia, nin valor, nin melloraba as nosas posibilidades de saír adiante, e ademais xa volveriamos a selo cando isto pasara. E coma fixemos mil veces, deixamos a nosa lingua a un lado para entregarnos a outra que ofrecía, no mesmo falso espellismo de outrora, máis seguridade, máis certeza.
E así, sen moitas críticas, algúns dos nosos dirixentes comezaron a vivir publicamente noutro idioma, a nosa xente cantou noutra lingua, atendeuse ao que dicían persoas doutros lugares, que seica sabían máis ca nós, e, xa que logo, coma sen querelo, as nosas fillas e fillos pasaron a recibir moitas das súas tarefas en español, mesmo daquilo que debera ser feito en galego; porque, que importancia ten?, e será mellor que teñan algo que facer, que máis dá que non estea en galego? Logo xa recuperarán.
Pero non é así, nunca se recupera, cando decretamos que algo é prescindíbel porque é menos importante, nunca máis volveremos a darlle a mesma importancia; cando puxemos o galego por detrás dun exercicio, dun titorial, dunha referencia, estámoslle dicindo ao alumnado que a nosa lingua é substituíbel porque non é útil, porque non ten todas as respostas, e con iso abrimos a porta á diminución do seu valor, ao retorno a vela como “lingua de comunicación interna”, non válida para todos os usos e todas as circunstancias.
Mais en galego viviron millóns de persoas durante milleiros de anos, en galego vivimos, queremos, traballamos, estudamos e aprendemos, en galego podemos desenvolver a vida toda, os momentos todos, o seu potencial está aí, a súa realidade está connosco. Por que entón permitimos ese desleixo dalgúns, de nós mesmas en moitos casos ?
Aproveitemos a circunstancia; este é o momento de collermos a oportunidade do excepcional para crear outros recursos, que ficarán aquí feitos para as que veñan detrás. Temos un idioma de noso ao que lle foi, e séguelle sendo, dificultado o acceso aos ámbitos profesionais especializados da vida cotián, ao que se lle negou historicamente unha parte do seu desenvolvemento normalizado; o galego é lingua doméstica porque nunca a deixaron saír da casa, non porque careza da capacidade de ser lingua universal; e cada vez que retrocedemos no seu uso porque é máis sinxelo, máis rápido ou máis cómodo coller o primeiro que está a man, dámoslle outra razón máis aos escuros que tentan acabar coa nosa lingua, acabar con Nós.
Agora é cando temos que reclamarmos MÁIS GALEGO, agora non poderá estar nas aulas e nos espazos públicos que están pechados, pero seguimos estando en algures, e o que alí fagamos poderá facerse en galego. MÁIS GALEGO nas comunicacións, nas tarefas, nos exercicios, nas videoconferencias, nas charlas, nas brincadeiras, nos cartaces, no que enviamos polas redes, nas frases bonitas coas que tentamos axudarnos, nos ánimos, nas cancións. MÁIS GALEGO na vida de todos os días, na que se vive de verdade, porque este ano non teremos celebracións multitudinarias para festexar O Noso Día das Nosas Letras, pero teremos a ocasión de celebralo como mellor cómpre: falando, pensando e gozando da fermosa Lingua que nos herdaron, e que nós herdaremos ás nosas fillas e fillos.
Feliz día 17 de maio, pasádeo ben lembrando que temos unha festa porque temos unha Lingua que vive en nós, levémolo co orgullo que merece, e co coidado que precisa, presentémola en todas partes coa seguridade cumprida de termos un tesouro: crer no que cremos, e podelo dicir da única maneira posíbel, EN GALEGO !!